शेतातील किंवा अंगणातील विहिरीतून पाणी उपसणे किंवा सोसायटीच्या बिल्डिंगच्या ओव्हरहेड टँकमध्ये पाणी चढवणे यासाठी जे पंप वापरले जातात ते सामान्यपणे आपल्याला दिसतात. आतापर्यंतच्या भागात बव्हंशी अशाच लहान सेंट्रिफ्यूगल पंपांची माहिती दिली होती. या पंपांमध्ये एका केसिंगमध्ये एक इंपेलर असतो आणि त्याचा शाफ्ट आडव्या रेषेत असतो. एका पेडेस्टलवर पंप आणि विजेची मोटर बाजूबाजूला बसवलेले असतात आणि कपलिंगने एकमेकांना जोडून तो चालवण्याची व्यवस्था केली जाते. इंपेलरचा व्यास आणि रुंदी वाढवून, तसेच तो अधिक वेगाने फिरवून पंपातून वाहणारा पाण्याचा प्रवाह व दाब वाढवला जातो. अॅक्शियल फ्लो या प्रकारचा इंपेलर वापरूनही पाण्याचा प्रवाह वाढवला जातो. पण या सर्व मार्गांना मर्यादा असतात.
वीजकेंद्रासारख्या मोठ्या कारखान्यांमध्ये खूपच जास्त दाबाने पाण्याचा मोठा प्रवाह निर्माण करावा लागतो. पाण्याचे रूपांतर वाफेत करण्यासाठी प्रचंड आकाराच्या बॉयलरची योजना केलेली असते. त्यात असलेल्या वाफेचा दाब प्रचंड असतो. त्यात प्रवेश करण्यासाठी पाण्याचा दाब त्याहून अधिक असावा लागतो. पाण्याचा दाब पुरेसा वाढवण्यासाठी खास प्रकारचे पंप असतात. एका पंपातून निघालेले पाणी दुस-या दुस-या पंपाला पुरवले तर त्या पंपाने त्या पाण्याचा दाब अधिक वाढेल. जर प्रत्येक पंपात पाण्याचा दाब दुप्पट होत असेल तर दोन, तीन, चार पंपांमधून तो चार. आठ, सोळा पट होईल. या तत्वाचाच उपयोग करून पण वेगवेगळे पंप न वापरता पाण्याचा दाब वाढवला जातो.
मल्टीस्टेज नांवाच्या या पंपांमध्ये अनेक इंपेलर एकाच शाफ्टवर ओळीने बसवलेले असतात. पहिल्या स्टेजमधून निघालेले जास्त दाबाचे पाणी दुस-या स्टेजच्या इंपेलरच्या केंद्रभागी पुरवले जाते, त्याचप्रमाणे तिस-या, चौथ्या, पांचव्या अशा अनेक स्टेजमधून जाता डाता त्या पाण्याचा दाब अनेक पटीने वाढत जातो.
. . . . . . . . . . . . (क्रमशः)
No comments:
Post a Comment