Thursday, August 06, 2009

१२ ३४ ५६ ७ ८ ९


शतकाच्या सुरुवातीला खांही मजेदार क्षण येतात. सध्याचे शतक सुरू झाल्यानंतर वर्षभराने २००१ साली १ जानेवारीला १ वाजून १ मिनिट, १ सेकंद अशी वेळ आली ती ०१ ०१ ०१ ०१ ०१ ०१ अशी होती. त्यानंतर ०२, ०३, ०४, ०५, ०६, ०७ आणि ०८ या आंकड्यांच्या पुनरावृतीचे क्षण येऊन गेले. पुढच्या महिन्यात ०९ ०९ ०९ ०९ ०९ ०९ येईल. पण त्यापूर्वी उद्याच एक गंमतीदार क्षण येणार आहे. दुपारी १२ वाजून ३४ मिनिटे ५६ सेकंद ७ तारीख, ८ वा महिना आणि या शतकातले ९ वे साल असा तो क्षण असेल. अमेरिकेतल्या पध्दतीनुसार महिना आधी आणि तारीख नंतर गणली जाते. तिथे हा क्षण मागील महिन्यातच येऊन गेला.

या मजेदार क्षणाला असे काय घडणार आहे? कांहीसुध्दा नाही. एकविसावे शतक सुरू झाले त्या २ के च्या क्षणी सगळे संगणक बंद पडून भयानक उत्पात माजेल अशी भीती कांही लोकांनी व्यक्त केली होती आणि ते घडू नये यासाठी वर्षभर आधीपासून जगभरातले संगणकतज्ज्ञ राबत होते. कांही सॉफ्टवेअर कंपन्यांनी त्यात भरपूर कमाई केली. त्या सर्वांच्या प्रयत्नांना यश आले आणि कांही अनुचित प्रकार घडला नाही.

पण हे संकट मानवनिर्मित होते. निसर्गाला या असल्या योगायोगांतून कांही फरक पडत नाही. सूर्यचंद्राच्या आकाशात होतांना दिसणा-या भ्रमणाच्या आधारावर कालगणना करण्याच्या पध्दती तयार केल्या गेल्या हे खरे असले तरी वर्ष, महिना, तारीख, तास, मिनिटे, सेकंद, तिथी, घटिका, पळे वगैरे सर्व कालखंडांची मोजणी कुठून सुरू करायची आणि ती कशा रीतीने करायची वगैरे सारे माणसाने ठरवलेले आहे. त्यामुळे त्यात एकवाक्यता नाही. युरोप, मध्यपूर्व, चीन आणि भारत या भागात सर्वस्वी वेगळ्या पध्दती आहेत. भारतातसुध्दा उत्तरेत वेगळी आणि दक्षिणेत वेगळी आहे. महाराष्ट्रातसुध्दा टिळक पंचांग, दाते पंचांग वगैरेंमध्ये मतभेद आहेत. या गोंधळातून मार्ग काढण्यासाठी भारत सरकारने एक राष्ट्रीय कालगणना सुरू केली, ती तर प्रत्यक्षात कोणीसुध्दा वापरत नाही. त्यामुळे सध्या तरी जगभरात रूढ झालेली ग्रेगोरियन पध्दतीच आपण सर्वजण वापरतो.
पण निसर्ग ते कशाला मानेल ? त्यामुळे गेल्या नऊ वर्षातल्या अशा प्रकारच्या विलक्षण क्षणी कांहीही घडले नाही आणि उद्यादेखील घडण्याची शक्यता नाही. आणखी एक गंमत म्हणजे जगभरात सगळीकडे एकाच क्षणी समान वेळ किंवा तारीखसुध्दा नसते. त्यामुळे हा क्षण ठिकठिकाणच्या स्थानिक घड्याळांनुसार ठराविक वेळेला पण प्रत्यक्षात वेगवेगळ्या वेळी येणार आहे. अमेरिकेसारख्या विशाल देशात पाच टाइम झोन आहेत म्हणे, रशियात तर आणखी जास्त असतील. त्यातील वेगवेगळ्या भागात तासातासाच्या अंतराने हा क्षण येणार. वर लिहिल्याप्रमाणे अमेरिकेत तो येऊन गेलासुध्दा, आता रशीयात यायचा आहे.
निसर्ग या क्षणी कांही करणार नाही. वाटल्यास त्याची आठवण रहावी म्हणून आपणच ठरवून कांही तरी करू शकतो.

No comments: